Gen Z, Βρετανία και Πολιτική: Συζητώντας με τον Δ. Δημητρακόπουλο

Με αφορμή την έκδοση του 2ου τεύχους του περιοδικού «Thinking Abyss» με αφιέρωμα «Η Gen Z στην Παγκόσμια Δίνη της Κάλπης» και συγκεκριμένα την συγγραφή άρθρου για την εκλογική συμπεριφορά των νέων με τις εκλογές στην Μεγάλη Βρετανία το 2024, συνομίλησα για το ζήτημα με τον Διονύση Δημητρακόπουλο - Καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Παρακάτω η πλήρης συνέντευξη.

Διονύσιος Δημητρακόπουλος, Καθηγητής Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών

- Ποια ήταν η πολιτική συγκυρία στην Βρετανία που προηγήθηκε και καθόρισε το αποτέλεσμα των εκλογών τον Ιούλιο του 2024;

Το βασικό στοιχείο ήταν η κούραση των πολιτών με τις πολιτικές και τα πρόσωπα των συντηρητικών κυβερνήσεων τα οποία οι ίδιοι εξέλεξαν. Η χώρα είχε είτε αμιγώς συντηρητικές κυβερνήσεις είτε με την μορφή συμμαχιών από το 2010 δηλαδή ένα κόμμα έχει μεγάλες χρονικές περιόδους στην εξουσία. Η αναποτελεσματικότητα πολλών πολιτικών που εφαρμόστηκαν από τους συντηρητικούς (π.χ. το Brexit), όπου η συντηρητική πλειοψηφία προκειμένου να εκλεγεί υποσχέθηκε τα πάντα και οι πολίτες άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι αυτό δεν έχει βάση λίγο μετά το τέλος της πανδημίας. Λόγω της πανδημίας η συντηρητική κυβέρνηση αναγκάστηκε να λειτουργήσει ρεαλιστικά, δηλαδή έκοψε χρήμα και, έτσι, απάλυνε σε ένα βαθμό τις συνέπειες που προκάλεσε η πανδημία αλλά και το Brexit. Όταν όμως επέστρεψε η νομισματική και οικονομική πολιτική στα επίπεδα προ πανδημίας, τα προβλήματα εντάθηκαν, όπως η φτωχοποίηση εργαζομένων βρετανών. Από την άλλη πλευρά το Εργατικό κόμμα έκανε στην μετά-Κόρμπιν εποχή στροφή προς το κέντρο και λείανε τις πολιτικές γωνίες του προγράμματος του.

- Ποια είναι η ενασχόληση των νέων με την πολιτική και με ποιους τρόπους εκφράζεται;

Υπάρχουν κοινωνικά κινήματα στα οποία εμπλέκεται ο μέσος νέος βρετανός για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, τα ταυτοτικά ζητήματα κ.α. Ωστόσο υπάρχει απόσταση μεταξύ των απόψεων των νέων και της εκλογικής τους συμπεριφοράς. Η συμμετοχή στις εκλογές είναι η εξαίρεση στον κανόνα. Ομοίως και σε συνδικάτα. Αυτό οφείλεται στην αναντιστοιχία στις υποσχέσεις και στις πράξεις των πολιτικών κομμάτων (πχ αύξηση διδάκτρων στα πανεπιστήμια). Η αποχή ευνοεί την περαιτέρω συρρίκνωση των δικαιωμάτων και των ευκαιριών των νέων ανθρώπων από την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία. Παρατηρείται μια αμφισβήτηση παραδοσιακών μορφών οργάνωσης χωρίς εναλλακτική μορφή ικανή να αντικαταστήσει τις κλασσικές μορφές. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με μια επιφανειακή ή παραπλανητική μορφή ενημέρωσης για σύνθετα θέματα που απαιτούν επεξεργασία και προτάσεις λόγω απουσίας ορθολογισμού στην διαμόρφωση πολιτικών αντιλήψεων.

- Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι και οι νέες Βρετανοί και Βρετανίδες και ποια συναισθήματα αναπτύσσουν απέναντι στις αδυναμίες της Βρετανικής Κοινωνίας;

Η Βρετανία παραμένει μια βαθύτατα διαιρεμένη ταξικά κοινωνία με αύξηση ανισοτήτων λόγω του Brexit και της πανδημίας. Λόγω της εξάρτησης του οικονομικού μοντέλου σε φθηνό κόστος εργασίας ο μέσος βρετανός εργάζεται πολύ περισσότερο σε χρόνο από τον μέσο ευρωπαίο πολίτη. Τα οικονομικά προβλήματα παίρνουν την μορφή ξενοφοβικών στάσεων ειδικά στα περίχωρα και λιγότερο στις αστικές πόλεις στην διαχρονική στάση της Βρετανίας στην μετανάστευση λόγω νησιού και αυτό φάνηκε και στο δημοψήφισμα για το Brexit. Η αίσθηση της παραπαίουσας αυτοκρατορίας δεν έχει φύγει (πχ τα επεισόδια στο Bristol την περίοδο του κινήματος Black Lives Matter). Συν εξατομίκευση της βρετανικής κοινωνίας από το 1979 -με εξαίρεση την περίοδο Κόρμπιν (2015-2020) - που αναπαράγει τις ανισότητες.

- Ποια είναι η εκλογική συμπεριφορά των νέων απέναντι στα πολιτικά κόμματα της χώρας και πώς τα κόμματα απαντάνε στις ανάγκες τους;

Οι νέοι άνθρωποι δεν βρίσκουν τον  βαθμό ανταπόκρισης που θα ήθελαν από τα δυο βασικά παραδοσιακά κόμματα και αυτό δημιουργεί ένα κενό ενός πολιτικού φορέα με ευρύτερη κοινωνική απήχηση για τους νέους σε μια εξατομικευμένη κοινωνία με εξαίρεση κάποιων συνδικάτων πολιτισμού. Επίσης ο περιορισμός της μετακίνησης των φοιτητών στο πρόγραμμα Erasmus θα έχει μακροπρόθεσμα αβέβαιες συνέπειες για τις αντιλήψεις των νέων υπέρ η κατά της ΕΕ.

-Ποια ήταν η αντίδραση των νέων απέναντι στον πόλεμο στην Γάζα και σε ποιόν βαθμό επηρέασε την πολιτική τους αντίληψη και κατ' επέκταση την ψήφο τους στις εκλογές;

Είναι δύσκολο αν δεν δούμε συγκεκριμένες μελέτες έρευνας ενός χρόνου να εκτιμήσουμε τις συνέπειες της εκλογικής συμπεριφοράς των νέων για τον πόλεμο στην Γάζα. Το σίγουρο είναι ότι η κοινή γνώμη είναι πολύ πιο φιλική προς τους παλαιστίνιους από την κυβέρνηση. Υπάρχουν ενδείξεις ότι νέοι φοιτητές έδειξαν την δυσαρέσκεια τους με την κυβερνητική πολιτική απέναντι στην Γάζα ψηφίζοντας κόμματα διαμαρτυρίας (πχ πράσινους) σε συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες όμως δεν υπάρχουν ξεκάθαρα επίσημα στοιχεία.

-Ποιες προκλήσεις θα αντιμετωπίσουν οι νέοι/ νέες στην σύγχρονη βρετανική πραγματικότητα; Πώς αυτές θα επηρεάσουν την πολιτική τους στάση και πως θα αντιμετωπιστούν από το Βρετανικό πολιτικό σύστημα;

Τα δυο βασικά διακυβεύματα που αφορούν τους νεότερους βρετανούς και βρετανίδες είναι οι ανισότητες στην καθημερινή ζωή και η πράσινη μετάβαση. Ο νέος βρετανός δεν νοιάζεται για την μετανάστευση ως κύριο πρόβλημα σε γενικές γραμμές. Την επόμενη δεκαετία δεν θα αλλάξει κάτι προς το καλύτερο για την αντιμετώπιση των ζητημάτων από το πολιτικό σύστημα, μάλλον θα χειροτερέψει και θα ενισχυθούν μικρότερα κόμματα διαμαρτυρίας και όχι αναγκαστικά προς τα αριστερά. Ένα βασικό κλειδί στην αλλαγή της κατάστασης είναι το εκλογικό σύστημα. Δεν επιτρέπει την έκφραση απόψεων όπως στα αναλογικά συστήματα και την πολυμορφία των απόψεων. Δεν θα αλλάξει η προβληματική κατάσταση με τα δίδακτρα στα πανεπιστήμια, εξαρτάται από την εμπλοκή και την δράση των φοιτητών και των νέων γενικότερα στην πολιτική διαδικασία εκ των έσω για αλλαγή συμπεριφοράς των πολίτικων υποκείμενων. Η δημοκρατία είναι απαιτητική διαδικασία απαιτείται εναλλακτική πρόταση και όχι μόνο διαμαρτυρία.