ReArmEurope ή γιατί όλα θα πάνε λάθος

Αποτελεί μια ρεαλιστική προσαρμογή στα κελεύσματα των καιρών, της αβεβαιότητας και της ανασφάλειας της διεθνούς συγκυρίας, η ανακοίνωση προγράμματος επανεξοπλισμού της Ευρώπης, ή την τελευταία πράξη σε ένα δράμα προδιαγεγραμμένης κατάρρευσης ; Γιατί είναι μεγαλύτερη η ανάγκη να σπάσει το φρένο χρέους στη Γερμανία τώρα για τους εξοπλισμούς, και όχι για κοινωνικές παροχές; Τέλος, πόσο θα επηρεάσει το κόστος που θα κληθούν να πληρώσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, ειδικά τα λαϊκά στρώματα την άνοδο της ακροδεξιάς; 

Creator: Virginia Mayo, Ertnews

Εποχή του επανεξοπλισμού

Είναι 4 Μαρτίου και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ανακοινώνει το πρόγραμμα ReArm Europe, ένα πρόγραμμα επανεξοπλισμού της Ευρώπης ύψους 800 δις. Κατά την ίδια, το πρόγραμμα αποτελεί την απάντηση της Ευρώπης στις γεωπολιτικές απειλές και στις διεθνείς αβεβαιότητες. Ένα από τα βασικά ζητήματα που ανακύπτουν εδώ είναι το εξής: Πού και από ποιον θα βρεθούν τα χρήματα για ένα τόσο κοστοβόρο εγχείρημα, εν ολίγοις, τι αντίτιμο θα πληρωθεί για την μαζική πολεμική παραγωγή;

Ένα μικρό μέρος αυτών (150 δισεκατομμύρια ευρώ) θα είναι εξασφαλισμένο μέσω δανεισμού και με εγγύηση τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.. Ωστόσο, τα υπόλοιπα 650 δις θα προέλθουν από άρση των δημοσιονομικών κανόνων και περιορισμών της Ε.Ε. και την αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού των κρατών-μελών της Ε.Ε. κατά 1,5% του ΑΕΠ. Μετάφραση: Περιορισμός (και άλλο) του κοινωνικού κράτους, δηλαδή δημόσιων δαπανών σε υγεία, παιδεία, μισθούς, συντάξεις κ.α. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Γερμανίας, και η εξαίρεση των δαπανών για εξοπλισμούς και υποδομές από το φρένο χρέους (ισχύει από το 2009), το οποίο απαγόρευε στη χώρα τη σύναψη νέων δημόσιων χρεών που να είναι ετήσια μεγαλύτερα από το 0,35% το ΑΕΠ, με αποτέλεσμα να περιορίζονται κρατικές δαπάνες σε διάφορους τομείς για δημοσιονομική σταθερότητα. Με πρωτοβουλία του εν αναμονή καγκελαρίου Μερτς - και με τη σύμπραξη των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων - συμφωνήθηκε ή εξαίρεση από το όριο αυτό με σκοπό των δαπανών για τους εξοπλισμού και τις υποδομές, δαπάνες που μπορεί να φτάσουν και το 1 τρισεκατομμύριο στα επόμενα χρόνια. Στη σωστή - και αντίθετη από τη φιλοπόλεμη πρόταση Μερτς - κατεύθυνση είναι η πρόταση του De Linke (Αριστερά) για εξαίρεση του φρένου χρέους για τις κοινωνικές παροχές, αλλά χωρίς να εισακούεται. 

«Δώρο» στην ακροδεξιά

Οι ιθύνοντες στην Ευρώπη συνεχίζουν στην μη αλλαγή του τωρινού status quo, δηλαδή, τις αλλαγές να τις πληρώνουν όχι οι πλούσιοι, αλλά τα μεσαία και τα λαϊκά στρώματα της κοινωνίας. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και ο παραλογισμός του προγράμματος, δηλαδή πως μια Ευρώπη, η οποία παρακμάζει σε ποικίλους τομείς (οικονομία, διεθνείς σχέσεις, πολιτισμικά κ.α.), αντί να επενδύσει σε κοινωνικές αξίες αρχές, αλλά και εμπράγματες παροχές προς τοις πολίτες, επιλέγει την επιστροφή του κράτους μέσω στρατιωτικών δαπανών. Αυτό σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα μη αλλαγή του status quo, οδηγεί στην αύξηση της ανέχειας και των συναισθημάτων ανασφάλειας σε ένα μέρος των μεσαίων και των λαϊκών τάξεων, σπρώχνοντάς τες ακόμη περισσότερο προς την αγκαλιά της ακροδεξιάς.

Ένα τελευταίο κομμάτι στο παζλ παραλογισμού της συγκεκριμένης συγκυρίας – το οποίο ωστόσο, θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις – είναι το γεγονός πως την διαχείριση αυτών των προγραμμάτων επανεξοπλισμού θα την κάνουν κυβερνητικοί σχηματισμοί της νέας (άκρας) δεξιάς, είτε σε συνεργασία με συμβατικές πολιτικές δυνάμεις οι οποίες της μοιάζουν όλο και περισσότερο, είτε μόνοι. 

Συγκυρία και αλλαγή κατεύθυνσης 

Αδιαμφισβήτητα, η διεθνής συνθήκη αβεβαιότητας και ανασφάλειας του αβέβαιου Τραμπ και του επιθετικού Πούτιν, οδηγεί σε αναπροσαρμογές. Ωστόσο, είναι τελείως διαφορετική η παραδοχή μιας συνθήκης από την μετατροπή της ΕΕ σε οικονομία πολέμου και στην περαιτέρω συρρίκνωση του κοινωνικού της κράτους, την ίδια στιγμή, μάλιστα, που για κοινωνικές και οικολογικές πολίτικες διατίθενται αισθητά λιγότερα χρήματα  (100 δις για την πράσινη μετάβαση) και προσπάθεια. Είναι δυνατή η ύπαρξη ενός σχεδίου σταδιακής αυτονόμησης από τις Η.Π.Α. στρατιωτικά, χωρίς να χρειαστεί να πληρώσει η πλειοψηφία της κοινωνίας το βάρος; Ναι, και περνάει μέσα από τον συνδυασμό πολιτικών κοινωνικής αναδιανομής και δικαιοσύνης, με μια ρεαλιστική συνείδηση της διεθνούς αβέβαιης συγκυρίας.