Και στην τελική, τι χρειάζεται για να πάρει κανείς ένα πτυχίο; Ένα χαρτί είναι που θα το κορνιζάρει η μητέρα σου για να νιώθει περήφανη και να βεβαιώνει τον εαυτό της πως δεν πλήρωνε τζάμπα τόσα χρόνια. Περνάς εκεί πέρα κάτι μαθηματάκια, με το πάσο σου. Δεν μας βιάζει κανένας. Αν δεν μπορέσεις τώρα, έχει και Σεπτέμβρη ο Θεός. Κι αν βαρεθείς κι' όλας, ο πατέρας πληρώνει. Σιγά τώρα μην καθίσουμε να κλάψουμε. Άλλωστε, έχουμε την Αγγελική ή τον Κώστα στο μυαλό μας, αν θέλουμε να κλάψουμε. Διάβασμα και αηδίες. Κάποια μέρα όλοι θα το πάρουν και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Ζούμε σε μια περίεργη εποχή. Κάποτε περπατούσε ο Δάσκαλος στο χωριό και σηκώνονταν όλοι με σεβασμό και δέος να τον χαιρετήσουν, προσφωνώντας με τεράστια χαρά «Γεια σου Δάσκαλε». Σήμερα, το τμήμα παιδαγωγικής είναι μια σχολή που πέρασε κάποιος/-α, επειδή δεν έγραψε καλά. Κάποτε οι άνθρωποι άκουγαν το γιατρό με την προσήλωση ενός πιστού που ακούει έναν ψαλμό. Σήμερα, οι γονείς σπουδάζουν το παιδί τους με το ζόρι στην ιατρική, για να καμώνονται ότι έφτιαξαν το παιδί τους γιατρό. Κάποτε σπούδαζαν στα πανεπιστήμια οι άριστοι μαθητές. Σήμερα, έχουν όλοι ένα «πτυχίο».
Ζούμε σε μία χώρα που σπουδάζει η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών και μαθητριών σε σχολές τις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ας γίνω όμως πιο παραστατική και σαφής, παραθέτοντας κάποια στατιστικά στοιχεία. Τα στοιχεία κάτωθεν είναι δημοσιευμένα από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Παρατηρώντας τα στατιστικά στο μάθημα των μαθηματικών, ένα από τα δυσκολότερα και ζωτικότερα μαθήματα που ένας/μία φοιτητής/-τρια θα πρέπει να γνωρίζει σε βάθος, προκείμενου να φοιτήσει σε κάποια σχολή του δεύτερου επιστημονικού πεδίου (και όχι μόνο, απλώς στο συγκεκριμένο πεδίο βρίσκονται οι πιο δύσκολες και απαιτητικές σχολές που δύναται να φοιτήσει κάποιος/α εξεταζόμενος/η με μαθηματικά), γίνεται εύλογα αντιληπτή η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα ποσοστά των αρίστων και σε αυτά των «κακών» μαθητών. Μόλις το 5,38% αρίστευσε το 2022 στο συγκεκριμένο μάθημα. Και σε αυτό το σημείο θα μπορούσε κανείς δικαίως να σκεφτεί ότι οι άριστοι είναι πάντα λίγοι σε σύγκριση με το σύνολο. Ωστόσο, ένα ποσοστό προκύπτει πάντα και με βάση το συνολικό πληθυσμό του εξεταζόμενου δείγματος. Οι 762 άριστοι συνιστούν πράγματι το 5,38% (5,37945… για περισσότερη ακρίβεια) του συνολικού πλήθους των 14.165 που εξετάστηκαν συνολικά μόνο στο δεύτερο επιστημονικό πεδίο. Έστω ότι το σύνολο των μαθητών που έγραψαν κάτω του 5 δεν έδινε ποτέ πανελλήνιες. Τότε, το σύνολο των εξεταζομένων ανέρχεται στους 12.147. Στο συγκεκριμένο σύνολο οι άριστοι τώρα συνιστούν ποσοστό 6,27%. Η διαφορά μπορεί να μην είναι τεράστια, ωστόσο, υπάρχει.
Η ουσία δεν εντοπίζεται στην ανάγκη για καλύτερα στατιστικά στοιχεία, αλλά στο γεγονός ότι πανελλήνιες δίνουν όλοι οι μαθητές και όλες οι μαθήτριες. Προφανώς και πρέπει να έχουν όλοι και όλες το δικαίωμα, αλλά εν κατακλείδι, έχουν όλοι και όλες την πραγματική επιθυμία και ανάγκη να κυνηγήσουν μια ευκαιρία στον κόσμο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης; Η απάντηση είναι προφανώς όχι.
Ας επιστρέψουμε πάλι στα ποσοστά. Το 20,75%, δηλαδή το ένα πέμπτο των εξεταζομένων το 2022 έγραψε κάτω από τη βάση και κάτι περισσότερο από 5. Το 2022 άλλαξε το σκηνικό των πανελληνίων, με την κάθε σχολή να έχει διαφορετικές απαιτήσεις για να εισαχθεί ένας υποψήφιος και μία υποψήφια στο εκάστοτε τμήμα. Και επειδή σοφόν το σαφές, ο συντελεστής βαρύτητας των μαθηματικών για την εισαγωγή στο μαθηματικό του ΑΠΘ ήταν 35%, ενώ ο αντίστοιχος συντελεστής στο μαθηματικό της Καστοριάς ήταν 25%. Στο δεύτερο πανεπιστήμιο οι συντελεστές των τεσσάρων μαθημάτων ήταν επίσης 25%. Η βάση στο μαθηματικό ΑΠΘ πέρυσι ήταν 14.055 μόρια, ενώ η αντίστοιχη στο πανεπιστήμιο Καστοριάς ήταν 9.500, η δεύτερη χαμηλότερη μετά τη βάση του πανεπιστημίου της Σάμου. Με μια πρόχειρη και απλή σκέψη, ένας υποψήφιος που έγραψε άθροισμα βαθμών ελάχιστα μεγαλύτερο ή ίσο με 38 ή βαθμούς κοντά στο 9 σε όλα τα μαθήματα και δήλωνε στο μηχανογραφικό του μαθηματικό Καστοριάς μπορούσε να καταφέρει και να εισαχθεί, κάτι που δε συνέβαινε ποτέ στο αντίστοιχο τμήμα του ΑΠΘ.
Κι όμως, δύο φοιτητές όπου ο ένας σπουδάζει στο ένα πανεπιστήμιο και ο άλλος στο άλλο, μια μέρα θα έχουν τα ίδια δικαιώματα, την ίδια αμοιβή και την ίδια υπογραφή.
Δεν αμφισβητώ σε καμία περίπτωση το ποιόν των πανεπιστημίων. Αμφισβητώ το ποιόν των εισακτέων.
Το μαθηματικό είναι μόνο μία από τις σχολές στις οποίες τα ευτράπελα αποτελούν εδώ και χρόνια μια λυπηρή πραγματικότητα. Ούσα μαθηματικός, νιώθω μια άνεση να μιλήσω για αυτό και ταυτόχρονα μια λύπη για τον ευτελισμό που υφίσταται η σχολή από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο παροτρύνει τους μαθητές και τις μαθήτριες να το επιλέξουν. Το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει με την πλειονότητα των σχολών. Παραμένουμε άπραγοι θεατές σε μια ολοένα και πιο έντονη υποτίμηση των πτυχίων και των πανεπιστήμιων την οποία προκαλεί και θρέφει το ίδιο το κράτος. Βλέπουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα να βυθίζεται ολοένα και πιο πολύ στο βούρκο, αλλά κάνουμε τα στραβά μάτια, γιατί πρέπει όλοι να πάρουν πτυχίο. Πρέπει όλες να βγάλουν μια σχολή. Γιατί;
Πέρασα πέντε χρόνια στον ακαδημαϊκό κόσμο, φοίτησα σε δύο πανεπιστήμια και στη μέχρι τώρα μου πορεία με συντροφεύσανε πολλοί άνθρωποι· άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Μα ακόμη, δεν έχω καταλάβει, γιατί πρέπει να σπουδάζουν όλοι; Γιατί πρέπει το πτυχίο να κοσμεί τον τοίχο κάθε σπιτιού; Γιατί έχουμε υποτιμήσει τόσο πολύ την τεχνική εκπαίδευση; Γιατί δεχόμαστε αγορασμένα πτυχία; Φυσικά, τα δεχόμαστε, αν είναι το δικό μας παιδί που το πήρε. Για του γείτονα το παιδί, το αγορασμένο πτυχίο δηλώνει ανικανότητα. Κάποτε, το πτυχίο είχε αξία. Σήμερα, είναι απλώς ένα χαρτί.
Όχι! Δεν είναι μόνο ένα χαρτί. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής. Για κάποιους/ες είναι ένα όνειρο ζωής. Είναι όλες εκείνες οι θυσίες που κάποιος/α έχει κάνει για να το καταφέρει. Είναι όλα εκείνα τα μερόνυχτα που διάβαζες αδιάκοπα με άδειο στομάχι, δύο και τρεις καφέδες και μάτια πρησμένα και καταπονημένα πάνω από ένα βιβλίο, μπροστά από μία οθόνη, πάνω από δεκάδες σημειώσεις. Είναι τα χρόνια μετά τις πανελλήνιες, αλλά και τα χρόνια πριν από αυτές. Είναι όλα τα διαγωνίσματα, όλες οι ώρες που διάβαζες από την πρώτη μέρα που πήγες σχολείο. Είναι το μυαλό που δεν έπαψες ποτέ να καλλιεργείς και να ακονίζεις. Μην πιστέψετε ότι κάποιος/α απλώς γεννήθηκε έξυπνος/η.
Είναι όλο το άγχος, η πίεση, τα κλάματα, ο θυμός, η απογοήτευση, οι αποτυχίες, η αμφισβήτηση των ικανοτήτων και του εαυτού σου κάθε φορά που το πλάνο που είχες με κόπο στήσει κρινόταν ατελέσφορο.
Είναι ταυτόχρονα και αρετές όπως η υπευθυνότητα, η πειθαρχία, η οργάνωση, η πίστη στον εαυτό σου, η αδιάκοπη προσπάθεια. Αρετές σπουδαίες και ζωτικές. Δεν τις αποκτάς μία μέρα. Τις καλλιεργείς μια ζωή. Απαιτούνται όλες τους για να είσαι πάντα εκεί, να προσπαθείς κάθε μέρα, όταν γύρω σου άλλοι χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα και πετυχαίνουν το σκοπό τους. Θέλει ατέρμονη υπομονή για να μην τα παρατάς και να συνεχίζεις να υπηρετείς το όνειρο. Να ξέρεις και να συμφιλιώνεσαι με το γεγονός ότι όσα και να κάνεις δε θα είναι ποτέ αρκετά. Ότι πάντα θα υπάρχει περιθώριο αυτοβελτίωσης και ότι ένα λάθος σου θα μπορεί να σου αναιρεί τα δέκα σωστά. Είναι πολλά περισσότερα από όσα μπορώ να χωρέσω σε μερικές γραμμές. Είναι πολλά περισσότερα από όσα έχουν τολμήσει να φανταστούν όσοι δεν το έχουν παλέψει ποτέ. Είναι πολλά παραπάνω από όσα μπορούν οι γονείς σου να ισχυριστούν ότι πέρασες.
Είναι τόσα κι άλλα τόσα που δεν τα έχουν όλοι. Δεν τα είχαν ποτέ όλοι. Και δε θα τα έχουν ποτέ όλοι.
Είναι πολλά παραπάνω από ένα χαρτί. Εκτός αν ένα χαρτί χωράει τον απολογισμό μιας ολόκληρης ζωής.
留言