Στο σύγχρονο μαθητοκεντρικό μοντέλο εκπαίδευσης επιδιώκεται η ανίχνευση των
ενδιαφερόντων των παιδιών, προκειμένου να ληφθούν υπόψη στο σχολείο για την
ενεργοποίηση των μαθητών και την αποτελεσματικότερη διδασκαλία. Στο πλαίσιο
αυτό αξιοποιείται σε μεγάλο βαθμό ο ρόλος του παιχνιδιού, κεντρικός και
περιφερειακός. Ενσωματώνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα, επίσημα αλλά ακόμη
πιο συχνά ανεπίσημα, παιγνιώδεις δραστηριότητες, που αντλούν ως επί το πλείστον
την έμπνευσή τους από γνωστά επιτραπέζια, τηλεοπτικά ή ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Μπορούν να διακριθούν δύο βασικές κατευθύνσεις:
Α. Η μάθηση που βασίζεται σε παιχνίδια (game-based learning) προβλέπει την
αξιοποίηση ποικίλων παιχνιδιών, έτοιμων, παραλλαγμένων ή ad hoc
δημιουργημένων, προκειμένου να καταστεί πιο απολαυστική και διασκεδαστική η
μαθησιακή διεργασία.
Β. Η μάθηση στην οποία αξιοποιούνται ευρύτερα τεχνικές των παιχνιδιών
(gamification) εντάσσεται στον προγραμματισμό σχεδίων που αφομοιώνουν
παιγνιώδεις λειτουργίες, όπως είναι, για παράδειγμα, η επιβράβευση για την
επιτυχή ολοκλήρωση δοκιμασιών (λ.χ. με πόντους, εμβλήματα [badges]), η
αξιολογική κατάταξη σε ειδικό πίνακα ανάλογα με τους «άθλους» (leaderboards), η
προσφορά ειδικών προνομίων.
Είναι προφανές ότι και οι δύο κατευθύνσεις επιτυγχάνουν τον σκοπό τους, αφού
εντείνουν την ενεργοποίηση των παιδιών, ενισχύουν το κίνητρό τους μέσα και από
τη διαδικασία αγωνιστικού ή διαγωνιστικού χαρακτήρα, αυξάνουν την
παραγωγικότητά τους και ταυτόχρονα τους προσφέρουν απόλαυση. Ενδεικτικό
παράδειγμα: Αναθέστε στους μαθητές τη μελέτη σελίδων από τη Γραμματική των
Αρχαίων Ελληνικών και επεξεργαστείτε μαζί τους κάποιο φύλλο εργασίας στην
τάξη. Ποιος είναι ο ορίζοντας προσδοκίας σας; Το βλέπετε στα μάτια τους: έχετε
αποτύχει. Δοκιμάστε την επόμενη μέρα, για την ίδια ακριβώς ύλη, ένα παιχνίδι,
ατομικό ή ομαδικό. Εμπλέξτε τους σε μία διαδραστική διαδικασία εξεύρεσης τύπων
κατά ζεύγη: όποιος προλάβει να σχηματίσει πρώτος τον κατάλληλο τύπο προφορικά
προχωρά δημιουργώντας το επόμενο ζεύγος. Μήπως άλλαξε ξαφνικά ο ρυθμός και
η ένταση; Μήπως ενισχύθηκε η αδρεναλίνη; Διακρίνετε τώρα ότι ο Θωμάς που
πάλευε με τη γραμματική, διεκδικεί την πρώτη θέση και την πετυχαίνει; Νιώθετε τη
θαλπωρή του θετικού κλίματος, της προθυμίας, της ανοικτής αλληλεπίδρασης;
Πού έγκειται λοιπόν το «αλλά»; Γιατί η πείρα ανιχνεύει την ανυπαρξία ουτοπικών
πεδίων. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Και είτε το θέλουμε είτε όχι τα παιδιά θα
βγουν σε έναν σκληρό και ανελέητο χώρο εργασίας, που μόνο παιχνίδι δεν θυμίζει.
Και τα χαστούκια εκεί είναι ηχηρά, πονούν και αφήνουν ανεξίτηλο αποτύπωμα. Αν
λοιπόν επιδιώκεται η ολοκληρωμένη προετοιμασία τους, προκύπτει αποδοτικότερη
η δεύτερη από τις γενικές κατευθύνσεις, η αξιοποίηση δηλαδή κατάλληλων
τεχνικών που χρησιμοποιούνται συχνά στα παιχνίδια, ενώ προβάλλεται η ανάγκη
παράλληλα εξοικείωσης των μαθητών με μη παιγνιώδεις διεργασίες. Γιατί τα παιδιά
χρειάζεται να εξοικειωθούν με τη διεκδίκηση της γνώσης ακόμη και αν δεν τους
φαίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον το θέμα. Μπορούν μάλιστα να προτείνουν οι ίδιοι
μαθητές εργαλεία που καθιστούν το μάθημα παιχνίδι. Όπως στο μέλλον είναι
απαραίτητο να αντιμετωπίζουν τη ζωή και τις δυσκολίες της με χιούμορ,
φιλοπαίγμονα διάθεση και ψυχραιμία. Γιατί η ζωή μπορεί να μην είναι παιχνίδι,
είναι όμως αγώνας.
Comments