«Το εκδοτήριο των εισιτήριων είναι ασφαλισμένο, ο χώρος των δεμάτων κλειδωμένος, […] έτοιμος να φύγει, σκοντάφτει πάνω σ’ ένα κουτί, λίγο ακόμα και θα ‘πεφτε, ρίχνει φως, δεν είναι κουτί, είναι μία βαλίτσα, ποιος αφηρημένος την ξέχασε καταμεσής του σταθμού; Πόσο βιαστικός ήταν που δεν γύρισε να την πάρει;»
Τι μπορεί να περιέχει άραγε μία βαλίτσα πού να ταράζει δήμαρχο, σταθμάρχη και ένα ολόκληρο χωρίο;
Δεκαετία του ’60. Η ησυχία και η τάξη της επαρχίας φαντάζουν ειδυλλιακές. Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Μπράλου δεν ησυχάζει λεπτό καθώς οι μέρες κοντεύουν 25 Μαρτίου. Όμως, μία μηχανολογική βλάβη θα παραλύσει την λειτουργεία του. Το ίδιο θα συμβεί και στο χωριό μετά την εύρεση μία κλειδωμένης βαλίτσας. Οι άνθρωποί του, τόσο ίδιοι όσο διαφορετικοί, μπλεγμένοι μεταξύ τους σαν κλαδιά κισσού, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τα κακά που τους φέρνει το μυστηριώδες αντικείμενο. Αυτόκλητοι ρυθμιστές του προβλήματος ο δήμαρχος και ο σταθμάρχης, δύο άντρες που συνδέονται από το παρελθόν, θα πρέπει να συνεργαστούν «για το καλό του τόπου» ενώ αμφότεροι ελπίζουν στην εμφάνιση ενός από μηχανής θεού για να τους δώσει τη λύση.
Αυτό που παρατηρεί κανείς κατά την ανάγνωση των πρώτων σελίδων του βιβλίου «Η παράξενη ιστορία μίας βαλίτσας» είναι η άπληστη εφαρμογή του μακροπερίοδου λόγου. Η απουσία τελειών σε συνδυασμό με τη συνεχή χρήση προσθετικών σημείων στίξης - όπως η διπλή παύλα - μπορεί εύκολα να κουράσει τον αναγνώστη, καθότι η παράπλευρη πληροφόρηση τον εκτροχιάζει από τον βασικό άξονα της αφήγησης. Ωστόσο, το ασύνδετο σχήμα προσφέρει στην ταχεία ροή του βιβλίου καθώς δεν επιτρέπει από τον αναγνώστη να σηκώσει το βλέμμα από τις γραμμές, ενώ οι κοφτές προτάσεις χαρίζουν στην περιγραφή την ταχύτητα της στιγμιαίας σκέψης και της αυθόρμητης κίνησης όπως το βράσιμο ενός καφέ.
Ένα ακόμα στοιχείο που γίνεται αντιληπτό στον αναγνώστη από την αρχή, είναι η επένδυση του συγγραφέα Δημήτρη Φιλελέ στην απόδοση εικόνων. Οι περιγραφές του είναι γλαφυρές και στοχευμένες, χωρίς εκτενείς αναφορές σε λεπτομερή χαρακτηριστικά. «[…]επιβλητικός μέσα στην ατσαλάκωτη στολή με τα χρυσά κουμπιά και τα σιρίτια, με το πηλήκιο κατεβασμένο μέχρι τα πυκνά του φρύδια»: δίνει μόνο τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να εγκλιματιστεί ο αναγνώστης στην αισθητική του βιβλίου αλλά και της περιγραφόμενης εποχής. Στοχεύοντας, μάλιστα, να εμπλουτίσει την αφήγησή του ενσωματώνει διάφορα σχήματα λόγου όπως μεταφορές που αποδίδουν άμεσα εικόνες («ξεκοιλιασμένη μηχανή»), το κλιμακωτό σχήμα στις περιγραφές του θυμίζει κινηματογραφικά μονοπλάνα, ενώ η εμβόλιμη α’ πρόσωπη αφήγηση ζωντανεύει το κείμενο.
Με εξίσου καλλιτεχνικό τρόπο, ο συγγραφέας καταφέρνει μέσω της αφήγησης και του διαλόγου να συστήσει του ήρωές του στο κοινό. Κρατώντας επιρροές από τον Παπαδιαμάντη, καθώς έχει ασχοληθεί αρκετά με το έργο του, όπως και εκείνος με τη σειρά του από τον Ντοστογιέφσκι, προσπαθεί να μιμηθεί το χτίσιμο των χαρακτήρων: σταδιακή εμφάνιση της προσωπικότητας και γνωριμίας με τον αναγνώστη μέσω της συμπεριφοράς και των πράξεών τους. Εξ ου και έχει φροντίσει αρκετά την παρουσίαση και τις κινήσεις των χαρακτήρων του, τις σκέψεις και τις σχέσεις τους. Σε αρκετά μάλιστα σημεία ξεφεύγει από τις αυστηρές λογοτεχνικές νόρμες και επανέρχεται στο λαϊκό καθημερινό ύφος με στόχο την ανάδειξη της αυθόρμητης ανθρώπινης σκέψης.
Εύκολα διακρίνεται και ο κοινωνιολογικός χαρακτήρας του βιβλίου. Ο συγγραφέας επιμελώς προσέχει να δείξει την οπτική κάθε χαρακτήρα τόσο προς τους υπόλοιπους αλλά και στην αντιμετώπιση του κεντρικού προβλήματος. Σε μία περίτεχνα σκηνοθετημένη σκηνή μέσα στο καφενείο, ζωγραφίζει κάθε προσωπικότητα φροντίζοντας να την χρωματίσει με βιώματα των ανθρώπων της εποχής. Αυτό που καταφέρνει είναι να αποδώσει με λιτότητα και δεξιοτεχνία τυπικές χαρακτηριστικές μορφές και συμπεριφορές της επαρχίας, το κλίμα της εποχής, τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και τα μελανά σημεία της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μέσα από τη μικρογραφία του χωριού, ο συγγραφέας αποδίδει με αλληγορικό τρόπο ένα πρόβλημα συλλήβδην διεθνικό, χαρακτηριστικό κοινωνιών που στενάζουν υπό την ηγεσία αναρμόδιων ανίκανων ανθρώπων.
Από το κείμενο δεν λείπουν φυσικά το χιούμορ, οι ευρηματικές λύσεις για την συνέχιση της ιστορίας -όπως η χρήση μίας ρητορικής ερώτησης για να ξεκινήσει και πάλι η περιπέτεια-, αλλά και ο προσωπικός σχολιασμός του συγγραφέα
Τέλος, ένα όμορφο περικειμενικό χαρακτηριστικό της ιστορίας είναι η εικονογράφηση του Νίκου Βρεττού στην αρχή κάθε κεφαλαίου που λειτουργεί σαν παραστατικός πλαγιότιτλος, σαν μία συνοπτική κυριολεκτικά εικόνα του επικείμενου αφηγηματικού θραύσματος.
Αυτό που σίγουρα επιτυγχάνει είναι να δημιουργήσει οικείες εικόνες ανθρώπων και τοπίων που εγκλιματίζουν τον αναγνώστη με αποτέλεσμα η ανάγνωση του βιβλίου να δίνει την αίσθηση της αφήγησης μίας αγαπημένης ανάμνησης σε συνθήκη νοσταλγικής αναπόλησης.
Το βιβλίο του Δημήτρη Φιλελέ «Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας -Ένα ταξίδι μυστικών και επιβίωσης στην εποχή της Χούντας», είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα με κοινωνικό και ανθρωπολογικό χαρακτήρα που στοχεύει στην ανάσυρση μνημών με σκοπό να θυμίσει στους παλιούς και να γνωρίσει στους νεότερους. Ένα βιβλίο αξιοδιάβαστο που σε 98 σελίδες υπενθυμίζει στον αναγνώστη την αξία της ελευθερίας και τη σημασία ύπαρξης ιδανικών στην αυτοδιάθεση του ανθρώπου.
«Η παράξενη ιστορία μίας βαλίτσας: Ένα ταξίδι μυστικών και επιβίωσης στην εποχή της Χούντας» κυκλοφορεί σε πρώτη έκδοση (Μάιος 2023) από τις εκδόσεις Πηγή.
Comments